陈寅恪《王觀堂先生挽詞 并序》
——導言:1927年6月2日,清華國學院導師王國維先生以自沉昆明湖的方式結束了自己的生命。好友陳寅恪寫下《王觀堂先生挽詞並序》,稱得上韻體文字的大著述,寫法很像王國維《頤和園詞》。《挽詞》長一百一十二句,可謂觀堂(王國維)其人學問與政治命運的哀歌。其主旨在於書寫王國維的學問歷程與高才隆遇,多述掌故,既深惋王國維之死,也藉此自抒懷抱,以清詞麗句編織結構而成絕唱。
此詩陳氏應初撰於1927年王國維自沉後兩三月間,後復撰一序及一挽聯,暢發其旨。挽詞、序言與輓挽聯乃是一個整體。陳氏曾將此詩奉贈羅振玉等師友指教,也下發清華國學研究院學生研讀,並通過《國學月刊》《學衡》等雜誌發表。
當代著名學者劉夢溪先生在《王國維、陳寅恪與吳宓》一文中認為,陳所撰《挽詞》的長序,闡述了作者的文化觀點及王之死因,不僅對王之選擇赴死給以文化意義上的正解,同時也是解開二十世紀中國文化與社會變遷謎團的一把鑰匙。「中國文化」這個概念,實際上是晚清和近代知識分子自我反省其檢討傳統的用語,對中國文化本身而言,是「他」者的概括。所以上一個百年,這個概念雖被過旋轉不停地給以討論和解說,而終無結果。以至於晚年的錢鍾書先生,與來訪的學人開玩笑,說誰再是講東西方文化,我「槍斃」他(說的時候他拿起一支筆)。
陳《輓詞》序的過人之處,是指出以綱紀之說為表徵的中國主流文化的意義,具有「抽象理想的之通性」,也就是柏拉圖的所謂理念。實際生活中是否能夠完全做到是另一回事,但它是傳統士子倫理上的人生規範。晚清以降的劇烈變動,既是社會結構的變遷,又是文化思想的變遷。簡而言之,傳統文化的核心從此崩塌了。因此為傳統文化所化之人的失落與痛苦,可想而知。王國維就是這樣的人。但失落與痛苦可以有不同的走向。由痛苦而新生,為更多的知識人士所選擇。既是未趨步新潮,也不必即死。但陳寅恪先生認為,像王國維是以文化託命之人,「此文化精神所凝聚之人,安得不與之共命而同盡」。因此,王國維之死,不是殉清,而是殉為其所化的那種文化、那種文化理想、那種文化精神。
「吾儕所學關天意」,王國維先生曾說:「國家與學術為存亡,天而未厭中國也,必不亡其學術。天不欲亡中國之學術,則於學術所寄之人,必因而篤之。」九十年後再讀斯文,我輩學人,當知王國維先生之死對於文化中國的深刻影響,陳寅恪先生和血痛書的所切所籲。——2017/06/03 來源:鳳凰網)
原文網址:https://read01.com/Ej5G54.html)
王觀堂先生挽詞序
——陳寅恪
或問觀堂先生所以死之故。應之曰:近人有東西文化之說,其區域分劃之當否,固不必論,即所謂異同優劣,亦姑不具言;然而可得一假定之義焉。其義曰:凡一種文化值衰落之時,爲此文化所化之人,必感苦痛,其表現此文化之程量愈宏,則其所受之苦痛亦愈甚;迨既達極深之度,殆非出於自殺無以求一己之心安而義盡也。吾中國文化之定義,具于白虎通三綱六紀之說,其意義爲抽象理想最高之境,猶希臘柏拉圖所謂Idea者。若以君臣之綱言之,君爲李煜亦期之以劉秀;以朋友之紀言之,友爲酈寄亦待之以鮑叔。其所殉之道,與所成之仁,均爲抽象理想之通性,而非具體之一人一事。夫綱紀本理想抽象之物,然不能不有所依託,以爲具體表現之用;其所依託以表現者,實爲有形之社會制度,而經濟制度尤其最要者。故所依託者不變易,則依託者亦得因以保存。吾國古來亦嘗有悖三綱違六紀無父無君之說,如釋迦牟尼外來之教者矣,然佛教流傳播衍盛昌於中土,而中土歷世遺留綱紀之說,曾不因之以動搖者,其說所依託之社會經濟制度未嘗根本變遷,故猶能藉之以爲寄命之地也。近數十年來,自道光之季,迄乎今日,社會經濟之制度,以外族之侵迫,致劇疾之變遷;綱紀之說,無所憑依,不待外來學說之掊擊,而已銷沈淪喪於不知覺之間;雖有人焉,強聒而力持,亦終歸於不可救療之局。蓋今日之赤縣神州值數千年未有之鉅劫奇變;劫盡變窮,則此文化精神所凝聚之人,安得不與之共命而同盡,此觀堂先生所以不得不死,遂爲天下後世所極哀而深惜者也。至於流俗恩怨榮辱委瑣齷齪之說,皆不足置辯,故亦不之及云。
漢家之厄今十世,不見中興傷老至。
一死從容殉大倫,千秋悵望悲遺志。
曾賦連昌舊苑時,興亡哀感動人思。
豈知長慶才人語,竟作靈均息壤詞。
依稀廿載憶光宣,猶是開元全盛年。
海宇承平娛旦暮,京華冠蓋萃英賢。
當日英賢誰北斗,南皮太保方迂叟。
忠順勤勞矢素衷,中西體用資循誘。
總持學部攬名流,樸學高文一例收。
圖籍藝風充館長,名詞瘉埜領編修。
校讎鞮譯憑誰助,海寧大隱潛郎署。
入洛才華正妙年,渡江流輩推清譽。
閉門人海恣冥搜,董白關王供討求。
剖別派流失品藻,宋元戲曲有陽秋。
沈酣朝野仍如故,巢燕何曾危幕懼。
君憲徒聞俟九年,廟謨已是爭孤註。
羽書一夕警江城,倉卒元戎自出征。
初意潢池嬉小盜,遽驚烽燧照神京。
養兵成賊嗟翻覆,孝定臨朝空痛哭。
再起妖腰亂領臣,遂傾寡婦孤兒族。
大都城闕滿悲笳,詞客哀時未返家。
自分琴書終寂寞,豈期舟楫伴生涯。
回望觚棱涕泗漣,波濤重泛海東船。
生逢堯舜成何世,去作夷齊各自天。
江東博古矜先覺,避地相從勤講學。
島國風光換歲時,鄉關愁思增綿邈。
大雲書庫富收藏,古器奇文日品量。
考釋殷書開盛業,鉤探商史發幽光。
當世通人數舊遊,外窮瀛渤內神州。
伯沙博士同揚搉,海日尚書互倡酬。
東國儒英誰地主,藤田狩野內藤虎。
豈便遼東老幼安,還如舜水依江戶。
高名終得徹宸聰,徵奉南齋禮數崇。
屢檢秘文升紫殿,曾聆法曲侍瑤宮。
文學承恩值近樞,鄉賢敬業事同符。
君期雲漢中興主,臣本煙波一釣徒。
是歲中元周甲子,神皋喪亂終無已。
堯城雖局小朝廷,漢室猶存舊文軌。
忽聞擐甲請房陵,奔問皇輿泣未能。
優待珠槃原有誓,宿陳芻狗遽無憑。
神武門前御河水,好報深恩酬國士。
南齋侍從欲自沈,北門學士邀同死。
魯連黃鷂績溪胡,獨為神州惜大儒。
學院遂聞傳絕業,園林差喜適幽居。
清華學院多英傑,其間新會稱耆哲。
舊是龍髯六品臣,後躋馬廠元勳列。
鯫生瓠落百無成,敢並時賢較重輕。
元祐黨家慚陸子,西京羣盜愴王先。
許我忘年為氣類,北海今知有劉備。
曾訪梅真拜地仙,更期韓偓符天意。
回思寒夜話明昌,相對南冠泣數行。
猶有宣南溫夢寐,不堪灞上共興亡。
齊州禍亂何時歇,今日吾儕皆茍活。
但就賢愚判死生,未應修短論優劣。
風義平生師友間,招魂哀憤滿人寰。
他年清史求忠蹟,一弔前朝萬壽山。
王觀堂先生挽聯
十七年家國久魂銷,猶餘賸水(昆明湖)殘山(萬壽山),留與纍臣供一死;五千卷牙籖新手觸,待檢玄文奇字,謬承遺命倍傷神。
觀堂先生靈鑒 後學陳寅恪拜挽
說明/1927年6月2日,王國維自沉於頤和園魚藻軒。其遺書云:「五十之年,只欠一死,當此事變,義無再辱。」清祚告終於宣統三年(西元1911年),距離王國維之死17年,「十七年家國久魂銷」即指此。「牙籖」指書籖,「謬承遺命」指遺書中委託陳整理書籍之事。此聯一出,時人紛紛贊之,被譽為挽聯中最佳之作,無論在思想和藝術上都有深刻價值的作品。
寒江獨釣圖 在 Facebook 的最佳貼文
·中文到底有多美? 從顏色到詩詞都讓人心醉
中文有多美?
從音律到文字,從寓意到內涵,可豪放,可含蓄,讀之朗朗上口,意韻無窮。
中文之美,美在形體,亦美在風骨。
中文的顏色很美
荼白、竹青、緋紅、月白、石青
紫檀、霜色、黛綠、胭脂、藕荷
豆綠、寶藍、秋香、玄色、牙色
黃櫨、靛藍、明黃、硃砂、石綠
中文的年齡很美
赤子、孩提、垂髫、總角、幼學
荳蔻、及笄、束髮、破瓜、弱冠
不惑、耳順、古稀、知天命
中文的月份雅稱很美
一月:柳月、端月、嘉月
二月:杏月、麗月、花月
三月:桃月、蠶月、鶯月
四月:槐月、孟夏、麥月
五月:蒲月、榴月、仲夏
六月:荷月、季月、伏月
七月:巧月、新秋、蘭月
八月:桂月、仲秋、竹春
九月:暮秋、菊月、青女月
十月:陽月、露月、飛陰月
十一月:冬月、暢月、龍潛月
十二月:臘月、冰月、嚴月
中文的成語很美
浮光掠影、翩若驚鴻、光風霽月
蘭因絮果、靜水流深、雪泥鴻爪
明眸皓齒、秉燭夜遊、鮮衣怒馬
朝花夕拾、長樂未央、怦然心動
一葉知秋、顧盼生輝、清風徐來
陽春白雪、光陰荏苒、白雲蒼狗
中文的地名很美
未央街、瑯琊路、珞珈路、天竺路
長安街、啟月路、鐘靈路、沁園路
鹿溪路、鶴林路、永清街、胭脂巷
詩書街、莫愁路、百草路、琴台街
枝白路、琉璃街、楓林路、春曉路
百花深處、煙雨南街
五味十字、十月初五街
勒馬聽風街、萬古一人巷
中文的對聯很美
荷花莖藕蓬蓮苔
芙蓉芍藥蕊芬芳
風竹綠竹,風翻綠竹竹翻風
雪裡白梅,雪映白梅梅映雪
高高下下樹叮叮咚咚泉
重重疊疊山曲曲環環路
佛腳清泉飄,飄飄飄,飄下兩條玉帶
源頭活水冒,冒冒冒,冒出一串珍珠
金水河邊金線柳,金線柳穿金魚口
玉欄杆外玉簪花,玉簪花插玉人頭
靜泉山上山泉靜
清水塘里塘水清
中文的藥名很美
半夏、龍葵、白芷、曲蓮、紫蘇
合歡、赤芍、連翹、沉香、青蒿
青黛、玳瑁、菖蒲、忍冬、桔梗
麥冬、厚朴、陳皮、杜仲、青蒿
降香、紫菀、薄荷、茯苓、荊芥
女貞子、車前草、莬絲子
六月雪、鳳尾草、半邊蓮
淡竹葉、蔓荊子、西河柳
中文的音韻很美
雲對雨,雪對風,晚照對晴空。
來鴻對去雁,宿鳥對鳴蟲。
三尺劍,六鈞弓,嶺北對江東。
人間清暑殿,天上廣寒宮。
兩岸曉煙楊柳綠,一園春雨杏花紅。
兩鬢風霜,途次早行之客。
一蓑煙雨,溪邊晚釣之翁。
春對夏,秋對冬,暮鼓對晨鐘。
觀山對玩水,綠竹對蒼松。
馮婦虎,葉公龍,舞蝶對鳴蛩。
銜泥雙紫燕,課蜜幾黃蜂。
春日園中鶯恰恰,秋天塞外雁雍雍。
秦嶺雲橫,迢遞八千遠路;
巫山雨洗,嵯峨十二危峰。
中文的詩詞很美
荷笠帶斜陽,青山獨歸遠
空山新雨後,天氣晚來秋
春水碧於天,畫船聽雨眠
夜來風雨聲,花落知多少
落花人獨立,微雨燕雙飛
沾衣欲濕杏花雨,吹面不寒楊柳風
竹外桃花三兩枝,春江水暖鴨先知
草鋪橫野六七里,笛弄晚風三四聲
疏影橫斜水清淺,暗香浮動月黃昏
小樓一夜聽春雨,深巷明朝賣杏花
明月別枝驚鵲,清風半夜鳴蟬
雲中誰寄錦書來,雁字回時,月滿西樓
流水落花春去也,天上人間
葉上初陽幹宿雨、水面清圓
一一風荷舉
砌下落梅如雪亂,拂了一身還滿
中文的人名很美
江疏影、林風眠、關山月、豐子愷
屠呦呦、宋清如、王嘉爾、林語堂
木婉清、程靈素、朱自清、南懷瑾
中文裡的禮貌用語很美
請人看稿稱“閱示” 請人改稿說“斧正”
求人解答用“請問” 請人指點用“賜教”
託人辦事用“拜託” 贊人見解用“高見”
看望別人用“拜訪” 賓客來至用“光臨”
問道年齡叫“貴庚” 問道姓啥叫“貴姓”
問道職務叫“稱謂” 問道姓名叫“大名”
對方男孩稱“公子” 對方女孩稱“令愛”
自己妻子稱“拙荊” 自己丈夫稱“外子”
對方來信叫“惠書” 老人年齡叫“高壽”
自稱禮輕稱“薄禮” 不受饋贈說“返璧”
對方家庭叫“府上” 自己家庭叫“寒舍”
對方父親叫“令尊” 對方母親叫“令堂”
我覺得
如果我出生在歐美國家,我將永遠不能體會天涯到底是多麼遙遠的地方,斷腸又是怎樣的一種相思。
我會完全聯想不了江南二字除了一個籠統的地名,還在那朦朧煙雨中藏著多少萬世流芳的傳說,而對於江湖是怎樣的人世,滾滾紅塵淹沒過什麼,可能真的一生都無從知曉。
對於從小就學習中文的我們,
你是否也認為中文真的很美呢?
圖 #閃暖
寒江獨釣圖 在 Facebook 的精選貼文
千山鳥飛絕
最近幫女兒補習中文,今天正好上到唐朝柳宗元的「始得西山宴遊記」。
為了介紹柳宗元,先讀他的詩「江雪」~
千山鳥飛絕 萬徑人蹤滅
孤舟蓑笠翁 獨釣寒江雪~
有些文字的意境用圖片解釋比較快,昨天台北信義區的街景就是
萬徑人蹤滅。 孩子秒懂。
今天感染人數還是很多。大家要遵守防疫規定,謝謝所有的醫護人員。我們一起挺過!一定可以!
Ps 照片來自Coke Kang