*โพสต์บ่น*
วันนี้ผมขอมาบ่นหน่อยครับว่า "ศิลปะคืออะไร?"
-------------------------
เวลาที่มีการพูดเรื่องศิลปะกัน
ผมเชื่อครับว่าจะมีหลายๆคนมาพูดกันว่า
"ศิลปะไม่มีผิดถูก"
ซึ่งตรงนี้ผมขอบอกว่า มันเป็นกรณีที่ใช่กับไม่ใช่ในสองกรณี
คือถ้าคุณอยากวาดภาพทำอะไรเรื่อยเปื่อยตามใจชอบคุณ
หรือจะให้เด็กๆทำของที่เขาชอบตามความคิดสร้างสรรค์
อันนี้ใช่ครับ "ศิลปะไม่มีผิดถูก"
........ แต่
ถ้าคุณเป็นคนเรียนเกี่ยวทฤษฎีศิลปะ
และคุณต้องทำงานที่มีทฤษฎีเหล่านี้รองรับ
ศิลปะไม่ใช่เรื่อง "ไม่มีผิดถูก" ครับ
มันมีกฎเกณฑ์ต่างๆที่ถูกศึกษาหรือตั้งกฎเกณฑ์เอาไว้ว่า
นี่ถูกผิด ดีหรือไม่ดี **เพราะอะไร**
หรือถ้าคุณตั้งใจจะแหกกฏเพื่ออะไรสักอย่าง
มันก็จะมีการตั้งกฎสำหรับการแหกกฏเดิมเอาไว้เฉพาะ
และมีเหตุผลอธิบายว่าแหกไปเพื่ออะไร
ถ้าไม่อย่างนั้นแล้ว
ศิลปะจะไม่ใช่ศาสตร์หรือวิชาที่มีความสำคัญ
แต่เป็นอะไรก็ได้ที่ทุกคนทำแล้วมีค่าเท่ากันหมด
และถ้าคุณเป็นนักศึกษา
ถ้ามันไม่มีผิดมีถูก คุณจะมาเสียเงินเสียเวลา
เข้ามาเรียนเพื่ออะไร
คุณก็วาดไปตามใจคุณที่ไม่มีผิดถูกสิ
อันสุดท้ายนี่เป็นคำพูดของอาจารย์คณะศิลปะกลุ่มหนึ่ง
ที่ผมเชื่อว่ามีคนกลุ่มหนึ่งในนี้ที่อาจจะเคยเรียนกับพวกเขามาก่อน
เพราะฉนั้น
ถ้าคุณจะมาบอกว่าไร้สาระ กรุณาไปเถียงกับพวกเขาก่อนครับ
---------------------------
ยกตัวอย่างเข้าใจง่ายก่อน
สมมุติว่าคุณรับงานเกี่ยวกับภาพผลิตภัณฑ์อาหารมา
แล้วคุณบอกว่าศิลปะไม่มีผิดถูก
แล้วคุณทำภาพอาหารเป็นคิวบิสม์ และ Invert สีทั้งหมด
เพื่อตอบสนองความคิดสร้างสรรค์ส่วนตัว
สมมุติว่าคุณจะทำอย่างนี้กับสัก 20% ของภาพ
มันอาจจะยังเวิร์กอยู่ เพราะคนดูจะยังเข้าใจเนื้อหา 80% ของภาพได้
แต่ถ้าคุณใช้มันประมาณ 80% ขึ้นไป
มันจะเกิดปัญหาคนดูทั่วไปดูไม่ออกเพราะไม่ได้ศึกษาศิลปะมา
........ นั่นเป็นการทำงานที่ผิด
เพราะจุดประสงค์ของภาพผลิตภัณฑ์
คือการสื่อให้คนดูเข้าใจได้
มันไม่ได้มีจุดประสงค์เพื่อแสดงความคิดสร้างสรรค์ส่วนตัว
---------------------
ต่อมายกตัวอย่างเข้าใจยาก
...... ศิลปะ Dada
ศิลปะ Dada เป็นแนวทางศิลปะที่เกิดมาในช่วงต้นศตวรรษที่ 20
ก่อนช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 หน่อยนึง
โดยมันมีคำนิยามที่หลากหลายกันมาก
แต่จะมีจุดร่วมอยู่อย่างหนึ่งคือ
"เราจะต่อต้านเหตุผลกฎเกณฑ์และความเชื่อทุกอย่างที่มี"
ซึ่ง.... ในตรงนี้มันเป็นกฎเกณฑ์ในตัวของมันเอง
เพราะคนที่สร้างผลงาน Dada จะต้องรู้ก่อนว่า
อะไรคือเหตุผลความเชื่อของสังคมหรือแนวคิดในขณะนั้นๆ
แล้วทำผลงานที่มันเย้ยหยันหรือเพิกเฉยแนวคิดเหล่านั้นออกมา
แล้ววาทะกรรมที่เกิดขึ้นใหม่นี้
ก็ได้ผสมและพัฒนาร่วมกับแนวคิดอื่นๆ
จนมันกลายเป็นแนวคิดและวิธีการใหม่ๆ
เช่นการทำ Collage หรือ Montage ในยุคต่อๆมา
มันไม่ใช่เรื่องที่เกิดขึ้นมาแบบไม่มีความคิด
หรือไม่มีอะไรที่ผิดถูก
------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------
ต่อมา
อาจจะมีอาจารย์บางท่าน
เคยตั้งโจทย์ให้นักศึกษาเขียนเรียงความครับว่า
"สำหรับคุณแล้วศิลปะคืออะไร"
ซึ่งผมเชื่อครับว่าคนที่จะต้องมาเขียนส่วนใหญ่
จะเขียนเกริ่นขึ้นมาก่อนว่า
ศิลปะสำหรับแต่ละคน เป็นเรื่องต่างกัน
...... แต่ไม่เขียนสรุปว่าศิลปะ "สำหรับคุณ" นั้นคืออะไร
ซึ่งในกรณีนี้ การเขียนเรียงความนั้นจะได้คะแนนเท่าไหร่
อันนี้ขึ้นอยู่กับหลักเกณฑ์ที่อาจารย์คนนั้นเขาเอามาใช้ตรวจครับ
แต่สมมุติว่าหากผมเป็นอาจารย์ที่ออกโจทย์นี้มา
ผมให้ 0 แล้วให้เอากลับไปเขียนใหม่ครับ
...... เพราะมันไม่ได้ตอบโจทย์ว่า "**สำหรับคุณ**แล้วศิลปะคืออะไร"
ใช่ครับ มันเป็นเรื่องของแต่ละคนจริงๆ
แต่ถ้าคุณจะเรียนศิลปะ
คุณควรจะมีจุดยืนสำหรับคุณว่ามันคืออะไร
ไม่ใช่ว่าจะอะไรก็ได้ไม่มีผิดถูก
---
ยกตัวอย่างแนวคิดบางกลุ่ม
(ขออภัยหากจำเนื้อหาคลาดเคลื่อนบ้าง)
Plato กับ Aristotle บอกว่า ศิลปะคือการเลียนแบบ
ยิ่งเลียนแบบได้เหมือนเท่าไหร่
นั่นก็ยิ่งเป็นศิลปะที่มีคุณค่าเท่านั้น
แนวคิดนี้เห็นสะท้อนได้จากศิลปะในสมัยนั้น
ที่พยายามอ้างอิงอะไรต่างๆจากสิ่งที่มีอยู่จริงในโลก
แม้แต่เหล่าสัตว์ประหลาด ก็ดัดแปลงมาจากสัตว์ที่มีอยู่จริง
แต่ Plato บอกว่าศิลปะเป็นสิ่งที่เลว เพราะลอกได้แต่เปลือก
ในขณะที่ Aristotle บอกว่าศิลปะเป็นสิ่งดีงาม
เพราะลอกไปถึงแก่นของสิ่งนั้นๆ
---
ในขณะที่อีกกลุ่มหนึ่งบอกง่ายๆเลยว่า
ถ้าคุณชอบมัน นั่นคือศิลปะ
.... แต่ในขณะเดียวกันพวกเขาก็ต้องอธิบายให้ได้ด้วยว่า
เขาชอบมันเพราะอะไร
----------------
ซึ่งการสร้างวาทะกรรมเหล่านี้ละครับ
คือตัวกำหนดคุณค่าของผลงานสำหรับคุณ
และมันเป็นตัวสร้างจุดประสงค์ด้วยว่า
นี่คือผลงานที่ดีสำหรับฉัน
ฉันควรจะพัฒนาฝีมือไปให้ถึงเป้าหมายนั้น
-----------------------------------
-----------------------------------
คนที่รู้จักผมส่วนตัวคงจะทราบกันครับว่า
ผมไม่ชอบคนที่ทำเป็นแต่ Fanart อย่างเดียว
โดยไม่พยายามสร้างผลงานที่เป็นของตัวเองจริงๆเลย
นั่นเพราะสำหรับผมแล้ว
"ศิลปะคือสิ่งที่ใช้ผลักดันกระตุ้นอารมณ์
ผ่านความเป็นตัวตนของผู้สร้างผลงาน"
ซึ่งการทำ Fanart นะ
มันอาจจะมีความสวยงาม
หรือพยายามสื่อตัวละครในรูปแบบของคนวาดอยู่
...... แต่ตัวละครที่เขาเอามาใช้อ้างอิงนั้น
มันเกิดขึ้นมาจากตัวตนของผู้สร้างงานต้นฉบับ
มันไม่ได้เกิดขึ้นมาจากผู้ที่วาดงานนั้นๆเอง
ถ้ามีการตีค่าผลงานผ่านหลักการส่วนตัวของผม
ผลงานเหล่านี้ก็เป็นของไม่มีค่านัก
-----
***.... แต่ ....***
อย่างที่บอกไปว่า ***นี่เป็นแนวคิดของผม***
***มันไม่ใช่แนวคิดของคนอื่น***
อย่างสมมุติว่าคุณจะตั้งกฎส่วนตัวขึ้นมาเลยว่า
"ศิลปะที่ดีคือการเลียนแบบต้นฉบับให้เหมือนที่สุด"
แล้วคุณวาดเหมือนต้นฉบับมาก
จนคนอื่นเขาคิดว่าเป็นเจ้าของผลงานปลอมตัวมา
งาน Fanart ที่เหมือนสุดๆนั้น
มันก็จะเป็นสิ่งมีค่าสำหรับกลุ่มคนที่มีแนวคิดเดียวกัน
แต่อย่างไรก็ตาม
นี่เป็นการตีค่าที่เกิดจากการกำหนดแล้วว่า
ศิลปะที่ดีสำหรับคุณคืออะไร
มันไม่ใช่เรื่องที่ไม่มีผิดถูกหรือไม่มีกฏอะไรทั้งนั้นครับ
-----
ถ้าจะยกกรณีงาน Fanart ที่ผมยกเว้นเห็นว่าดี
ก็จะมีงานของ Dinsai
ซึ่งถึงแม้ว่าเขาจะทำงาน Fanart ออกมาเป็นระลอก
แต่เขาทำงานที่เป็นของตัวเขาเองด้วย
และถึงแม้จะหยิบยืมตัวละครจากที่อื่นมา
แต่มันถูกเสนอในรูปแบบที่มันเป็นตัวตนของเขาจริงๆ
แบบที่เจ้าของต้นฉบับนั้นไม่สามารถที่จะเสนอได้
นี่จึงนับว่าเป็นผลงานที่ดีในนิยามของผมครับ
ศิลปะคืออะไร 在 ศิลปะคืออะไร.. - YouTube 的推薦與評價
ความรู้พื้นฐานสาระทัศนศิลป์. ศิลปะคืออะไร.. 1.5K views 1 year ago. ARTBYPAN. ARTBYPAN. 547 subscribers. Subscribe. 46. I like this. ... <看更多>