กรณีศึกษา กระเป๋าเงินดิจิทัล เวียดนาม ที่เติบโตร้อนแรง /โดย ลงทุนแมน
ประเทศเวียดนาม มีสัดส่วนประชากรที่เข้าถึงสมาร์ตโฟนในปี ค.ศ. 2020 อยู่ที่ 63.1% ซึ่งถือเป็นสัดส่วนที่สูงในระดับเดียวกันกับประเทศจีน และเมื่อเทียบกับประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เวียดนามจะเป็นรองแค่สิงคโปร์กับมาเลเซีย
แต่ถ้ามาดูจำนวนสาขาธนาคารต่อจำนวนประชากร รวมถึงสัดส่วนการใช้จ่ายแบบไร้เงินสด
ประเทศเวียดนามกลับมีสัดส่วนเหล่านี้ เกือบจะน้อยที่สุดในภูมิภาค
นั่นจึงเป็นโอกาสของธุรกิจการให้บริการทางการเงินบนสมาร์ตโฟน ซึ่งเป็นหนึ่งในธุรกิจที่มีฐานลูกค้าที่พร้อมจะใช้งานอยู่เป็นจำนวนมาก และกำลังอยู่ในช่วงที่เติบโตเร็ว
ซึ่งนั่นก็ได้ดึงดูดให้บริษัทสตาร์ตอัปเข้ามาแข่งขันกันมากมาย โดยเฉพาะธุรกิจกลุ่ม E-Wallet หรือ “กระเป๋าเงินดิจิทัล” ที่มีการแข่งขันกันรุนแรง
แล้วผู้ให้บริการกระเป๋าเงินดิจิทัลในเวียดนามมีใครบ้าง และใครเป็นผู้นำอยู่ตอนนี้ ?
ลงทุนแมนจะเล่าให้ฟัง
╔═══════════╗
Blockdit เป็นแพลตฟอร์ม สำหรับนักอ่าน และนักเขียน
ที่มีผู้ใช้งาน 1 ล้านคน ลองใช้แพลตฟอร์มนี้เพื่อได้ไอเดียใหม่ๆ
แล้วอาจพบว่าสังคมนี้เหมาะกับคนเช่นคุณ
Blockdit. Ideas Happen. Blockdit.com/download
╚═══════════╝
จากข้อมูลของธนาคารกลางเวียดนาม รู้หรือไม่ว่าผู้ให้บริการกระเป๋าเงินดิจิทัลมีมากถึง 34 ราย
แต่ส่วนแบ่งตลาดเกือบทั้งหมด กลับถูกครอบครองโดยผู้ให้บริการไม่กี่เจ้า
เมื่อดูจากมูลค่าบริษัท “VNPAY” คือสตาร์ตอัปด้านฟินเทคที่ถูกประเมินมูลค่าไว้มากที่สุด โดยมีมูลค่าราว 33,000 ล้านบาท
VNPAY เป็นยูนิคอร์นสตาร์ตอัปบริษัทที่ 2 ของเวียดนาม ต่อจากบริษัท VNG
โดย VNG ที่เป็นยูนิคอร์นรายแรกนั้น เป็นเจ้าของแอปพลิเคชันแช็ต ที่มีผู้ใช้งานมากที่สุดในประเทศ ที่ชื่อว่า “Zalo”
อย่างไรก็ตาม VNPAY ที่เป็นยูนิคอร์นรายที่ 2 นี้ไม่ได้สร้างแอปพลิเคชันเป็นของตัวเองแบบฟินเทคเจ้าอื่น แต่จะให้บริการซอฟต์แวร์กับธนาคาร ที่อยากมีบริการแอปพลิเคชันชำระเงินบนสมาร์ตโฟน รวมถึงบริการทางการเงินดิจิทัลด้านอื่น ๆ
นอกจากนี้ VNPAY ยังให้บริการระบบชำระเงินผ่าน QR Code ให้กับร้านค้าต่าง ๆ เพื่อรับชำระเงินจากลูกค้าที่ใช้แอปพลิเคชันของธนาคารที่เลือกใช้ซอฟต์แวร์จาก VNPAY
VNPAY ได้ให้บริการซอฟต์แวร์กับธนาคารกว่า 40 แห่ง
มีร้านค้าที่ใช้บริการระบบ QR Code กว่า 150,000 ร้านค้า
คิดเป็นจำนวนผู้ใช้งานผ่านระบบของ VNPAY ทั้งหมด ราว 22 ล้านบัญชี
แต่ผู้ใช้งาน 22 ล้านบัญชีนี้ ก็ยังไม่ได้ทำให้ VNPAY เป็นผู้ชนะ เพราะแอปพลิเคชันที่ได้รับความนิยมสูงและกำลังแข่งขันกันแย่งผู้ใช้งานในเวียดนาม มีทั้งหมด 3 ราย นั่นก็คือ MoMo, ZaloPay และ Moca ซึ่งก็น่าสนใจว่าทั้ง 3 รายเป็นแอปพลิเคชัน ที่ก่อตั้งโดยชาวเวียดนามทั้งหมด
3 แอปพลิเคชันนี้ มีบริการหลักที่ไม่แตกต่างกันมาก เพราะแต่ละบริษัทก็ได้ขยายช่องทางการชำระเงินให้หลากหลาย จนครอบคลุมความต้องการส่วนใหญ่ของชาวเวียดนามแล้ว
โดยบริการที่ชาวเวียดนามนิยมใช้มากที่สุดเรียงตามลำดับก็คือ เติมเงินเข้ามือถือ, โอนเงิน, จ่ายบิลค่าน้ำค่าไฟ, จ่ายเงินบนแอปพลิเคชันสั่งอาหาร, จ่ายเงินบนแอปพลิเคชันเรียกรถ และจ่ายเงินที่หน้าร้านค้า
จากความนิยมในการใช้งาน เราจะสังเกตได้ว่า ชาวเวียดนามยังไม่นิยมใช้กระเป๋าเงินดิจิทัลเป็นช่องทางการจ่ายเงินซื้อของออนไลน์ หรืออีคอมเมิร์ซ
ส่วนนี้ก็สอดคล้องกับข้อมูลที่ว่าสัดส่วนการซื้อของผ่านทางออนไลน์ในเวียดนาม ยังคงคิดเป็นเพียง 3% ของยอดค้าปลีกทั้งหมดในประเทศ
นี่จึงเป็นหนึ่งในเหตุผลที่ ShopeePay ของ Shopee ได้รับความนิยมไม่มากเท่าที่ควร
ทั้ง ๆ ที่ Shopee เป็นแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซที่ชาวเวียดนามใช้งานมากที่สุด
กลับมาที่ MoMo, ZaloPay และ Moca ที่แม้จะมีบริการหลักไม่ต่างกันมาก
แต่สิ่งที่ทั้ง 3 แอปพลิเคชันนี้แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง ก็คือ “กลยุทธ์ในการขยายฐานลูกค้า”
เริ่มจาก “Moca” ที่เปิดตัวแอปพลิเคชันในปี ค.ศ. 2013 เลือกใช้กลยุทธ์ขยายฐานลูกค้าด้วยการเข้าไปเป็นพาร์ตเนอร์กับ Grab เมื่อปี ค.ศ. 2018 เพื่อเจาะกลุ่มลูกค้าสั่งอาหารดิลิเวอรีและเรียกรถ
โดยปัจจุบัน Moca ได้เข้าไปเป็นทางเลือกหลักในการชำระเงิน บนแพลตฟอร์มของ Grab แล้ว
ในขณะเดียวกัน “ZaloPay” ที่เปิดตัวแอปพลิเคชันในปี ค.ศ. 2017 เป็นกระเป๋าเงินดิจิทัลของผู้พัฒนาแอปพลิเคชันแช็ต Zalo จึงมีข้อได้เปรียบที่สำคัญคือ ฐานผู้ใช้งาน
เพราะ Zalo เป็นแอปพลิเคชันแช็ตที่มีผู้ใช้งานมากที่สุดในเวียดนาม เป็นจำนวนกว่า 62 ล้านบัญชี หรือคิดเป็นเกือบ 2 ใน 3 ของประชากรเวียดนามทั้งประเทศ
จึงไม่แปลกเลยที่ ZaloPay สามารถขยายฐานลูกค้าผ่านผู้ใช้งานบน Zalo ได้ทันที
วิธีการนี้ก็ถูกพิสูจน์ความสำเร็จมาแล้วจากหลายบริษัท เช่น Tencent เจ้าของแอปพลิเคชันแช็ต WeChat ที่มีผู้ใช้งานมากที่สุดในจีน เมื่อตอนที่ได้เปิดตัวกระเป๋าเงินดิจิทัล ก็มีผู้ใช้งานเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว จนกลายเป็น 1 ใน 2 ของกระเป๋าเงินดิจิทัลที่มีผู้ใช้งานมากที่สุดในประเทศจีน เช่นกัน
แต่แม้จะมีฐานลูกค้าขนาดใหญ่เป็นจุดแข็ง ZaloPay ก็ยังไม่ใช่ผู้ชนะในเวลานี้
เพราะแอปพลิเคชันกระเป๋าเงินดิจิทัลที่มีผู้ใช้งานมากที่สุด
คิดเป็นราว 60% ของการชำระเงินผ่านสมาร์ตโฟนในเวียดนาม ชื่อว่า “MoMo”
แล้ว MoMo มีกลยุทธ์ดึงผู้ใช้งานอย่างไร ?
MoMo เริ่มเปิดตัวในปี ค.ศ. 2013 แต่บริษัทผู้พัฒนา MoMo ก่อตั้งมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 2007 เริ่มต้นจากการเป็นบริษัทขายบัตรเติมเงินโทรศัพท์มือถือ จนกระทั่งบริษัทเห็นโอกาสจากการที่คนใช้มือถือมากขึ้น
ทางบริษัทจึงได้เปลี่ยนธุรกิจมาเป็นให้บริการระบบชำระเงินผ่านโทรศัพท์มือถือและสมาร์ตโฟนแทน
ผู้บริหาร MoMo ให้ความสำคัญกับข้อมูลยอดค้าปลีกในเวียดนาม ที่เกือบทั้งหมดยังมาจากช่องทางออฟไลน์
นั่นจึงทำให้ MoMo แม้ว่าจะมีพาร์ตเนอร์ที่เป็นผู้ให้บริการอีคอมเมิร์ซ แต่ทางบริษัทก็ได้เน้นการเข้าไปเป็นพาร์ตเนอร์กับเชนร้านสะดวกซื้อ เชนซูเปอร์มาร์เก็ต และเชนร้านกาแฟมากกว่า ซึ่งยังมีสัดส่วนการชำระเงินด้วยสมาร์ตโฟนที่น้อยอยู่ แต่เป็นบริการที่คนส่วนใหญ่ในเวียดนามใช้เป็นประจำอยู่แล้ว
โดยเฉพาะร้านกาแฟ ที่คนส่วนมากใช้บริการทุกวันและบางคนอาจจะมากกว่าวันละครั้ง
ซึ่งจะยิ่งทำให้ผู้ใช้งาน MoMo มีโอกาสเปิดแอปพลิเคชันเป็นจำนวนครั้งที่มากขึ้น
อย่างเมื่อไม่นานมานี้ MoMo ได้จับมือกับเชนร้านกาแฟท้องถิ่น ซึ่งรวมถึง Highlands Coffee เชนร้านกาแฟที่มีส่วนแบ่งตลาดมากสุดในเวียดนาม ที่มีอยู่ราว 300 สาขา เพื่อให้ส่วนลดค่ากาแฟเมื่อจ่ายผ่าน MoMo ซึ่งลูกค้ายังสามารถสั่งกาแฟผ่านแอปพลิเคชันแล้วเลือกเวลาไปรับได้ด้วย
นอกจากนี้ MoMo ยังได้ต่อยอดแอปพลิเคชันให้เป็นแบบออลอินวัน หรือการให้บริการที่หลากหลายนอกเหนือไปจากการชำระเงิน
อย่างเช่น บริการซื้อตั๋วภาพยนตร์ สั่งอาหารดิลิเวอรี จองตั๋วเครื่องบิน บริการเกม ไปจนถึงซื้อประกันและขอสินเชื่อส่วนบุคคล
อย่างไรก็ตาม การแข่งขันกันของกระเป๋าเงินดิจิทัลในเวียดนามยังคงดุเดือด เพราะที่ผ่านมา ทุกแอปพลิเคชันต่างแข่งขันกันอัดโปรโมชันแบบไม่มีหยุด
ทั้งการให้ส่วนลด บัตรกำนัล เครดิตเงินคืน และอื่น ๆ อีกมากมาย เพื่อเร่งกอบโกยลูกค้าให้ได้มากที่สุดก่อน
ซึ่งนอกจากจะต้องแลกมาด้วยการขาดทุนมหาศาลแล้ว โปรโมชันเหล่านี้ยังทำให้ลูกค้าไม่มีความภักดีต่อแบรนด์ สอดคล้องกับผลสำรวจที่ว่า แม้ชาวเวียดนามจะใช้บริการกระเป๋าเงินดิจิทัลอยู่ไม่กี่แอปพลิเคชัน แต่ก็มักเลือกเจ้าที่ให้ส่วนลดมากที่สุดในเวลานั้น
ดังนั้นนอกจากการอัดโปรโมชันแข่งกันแล้ว เสียงสะท้อนจากผู้ใช้งานส่วนใหญ่บอกว่า แอปพลิเคชันที่จะรักษาลูกค้าไว้ได้ในระยะยาว ก็คือผู้ที่เร่งเพิ่มจำนวนจุดรับชำระเงินผ่านแอปพลิเคชันของตัวเองให้ได้มากที่สุดก่อน โดยเฉพาะในสถานที่ที่ชาวเวียดนามส่วนใหญ่ใช้บริการบ่อย ๆ อย่างเช่นตลาดสดและร้านอาหาร
ซึ่งกลยุทธ์การขยายฐานลูกค้าแบบ MoMo ก็ดูจะมาถูกทางที่สุด เพราะทางบริษัทได้โฟกัสไปที่แหล่งชุมชนตั้งแต่เชนร้านสะดวกซื้อไปจนถึงร้านกาแฟ
แต่ถ้าจะฟันธงเลยว่า MoMo คือแอปพลิเคชันกระเป๋าเงินดิจิทัลที่เป็นผู้ชนะแบบขาดลอยในเวียดนามคล้ายกับ GrabPay ของ Grab ในสิงคโปร์ หรือ GoPay กับ OVO ของ GoTo ในอินโดนีเซีย ก็อาจจะเร็วเกินไป
แต่ที่พอจะบอกได้ ก็คือ MoMo ติดกระดุมเม็ดแรกเสร็จแล้ว และกำลังได้เปรียบผู้เล่นกระเป๋าเงินดิจิทัลรายอื่นในเวียดนามอยู่ นั่นเอง..
╔═══════════╗
Blockdit เป็นแพลตฟอร์ม สำหรับนักอ่าน และนักเขียน
ที่มีผู้ใช้งาน 1 ล้านคน ลองใช้แพลตฟอร์มนี้เพื่อได้ไอเดียใหม่ๆ
แล้วอาจพบว่าสังคมนี้เหมาะกับคนเช่นคุณ
Blockdit. Ideas Happen. Blockdit.com/download
╚═══════════╝
ติดตามลงทุนแมนได้ที่
Website - longtunman.com
Blockdit - blockdit.com/longtunman
Facebook - facebook.com/longtunman
Twitter - twitter.com/longtunman
Instagram - instagram.com/longtunman
Line - page.line.me/longtunman
YouTube - youtube.com/longtunman
Spotify - open.spotify.com/show/4jz0qVn1AL7tRMHiTvMbZH
Apple Podcasts - podcasts.apple.com/th/podcast/ลงท-นแมน/id1543162829
Soundcloud - soundcloud.com/longtunman
References:
-https://asia.nikkei.com/Business/Business-Spotlight/Vietnam-emerges-as-Southeast-Asia-s-next-fintech-battleground
-https://asia.nikkei.com/Business/Startups/Vietnam-s-fintech-VNLife-says-valuation-now-well-over-1bn
-https://www.techinasia.com/vietnams-ewallet-momo-announced-series-led-warburg-pincus-goodwater-capital
-https://vir.com.vn/e-wallet-groups-take-on-losses-to-get-ahead-84419.html
-https://vir.com.vn/e-wallets-promotion-programmes-see-less-appetising-82422.html
-https://vir.com.vn/e-wallet-services-start-to-gain-momentum-in-vietnam-75067.html
-https://data.worldbank.org/indicator/FB.CBK.BRCH.P5?locations=VN-TH-ID-PH-SG-MY
-https://www.statista.com/statistics/539395/smartphone-penetration-worldwide-by-country/
country code in 在 Instantly share code, notes, and snippets. - GitHub Gist 的推薦與評價
CCA2 Name CCA3 Nationality
AD Andorra AND Andorran
AE United Arab Emirates ARE Emirati
AF Afghanistan AFG Afghan ... <看更多>